Gold and silver price ३ एप्रिल २०२५ हा दिवस भारतीय सोन्याच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिला गेला आहे. या दिवशी सोन्याने आतापर्यंतच्या सर्व विक्रमांना मागे टाकत प्रति तोळा ९१,२०५ रुपयांचा नवा उच्चांक गाठला आहे. हा नवा विक्रम देशातील अर्थव्यवस्थेतील बदलते समीकरण, जागतिक राजकारण आणि गुंतवणूकदारांच्या बदलत्या प्राधान्यक्रमांचे प्रतिबिंब दर्शवतो.
नवे विक्रम, नवी आव्हाने
इंडिया बुलियन अँड ज्वेलर्स असोसिएशन (IBJA) द्वारे जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, २४ कॅरेट शुद्ध सोन्याच्या १० ग्रॅमच्या किंमतीत २०९ रुपयांची वाढ नोंदवली गेली आहे. याआधी १ एप्रिल रोजी सोने ९१,११५ रुपयांपर्यंत पोहोचले होते, परंतु आता त्याने त्या पातळीलाही पार केले आहे. मागील तीन महिन्यांत सोन्याच्या किमतीत झालेली ही सातत्यपूर्ण वाढ अनेक अर्थतज्ज्ञांना चिंतित करत आहे.
विशेष म्हणजे, जानेवारी २०२५ पासून आतापर्यंत २४ कॅरेट सोन्याच्या १० ग्रॅम वजनाच्या किमतीत तब्बल १५,०४३ रुपयांची प्रचंड वाढ झाली आहे. जानेवारीमध्ये सोन्याची किंमत ७६,१६२ रुपये होती, जी आता ९१,२०५ रुपयांपर्यंत पोहोचली आहे. ही वाढ म्हणजे केवळ तीन महिन्यांत १९.७५% इतकी जबरदस्त वाढ आहे, जी साधारण वार्षिक बँक ठेवींच्या व्याजदरापेक्षा किती तरी पटीने जास्त आहे.
Also Read:
ई -श्रम कार्ड से ले सकते हैं पूरे ₹ 10,000 से लेकर ₹ 50,000 रुपयो तक का लोन E Sharam Card Loan
चांदीचे वैभव मावळले?
सोन्याच्या चकाकीपुढे चांदीची चमक काहीशी फिकी पडताना दिसत आहे. मागील काही दिवसांत चांदीच्या किमतीत मोठी घसरण झाली असून, एका किलो चांदीचा दर २,२३६ रुपयांनी कमी होत ९७,३०० रुपयांवर आला आहे. २८ मार्च रोजी चांदीने १,००,९३४ रुपयांचा ऐतिहासिक उच्चांक गाठला होता, परंतु सध्या ती या पातळीच्या खाली येऊन स्थिरावली आहे.
मात्र वर्षभराचा विचार केल्यास, चांदीच्या किंमतीतही लक्षणीय वाढ झाली आहे. जानेवारी २०२५ मध्ये चांदीची किंमत ८६,०१७ रुपये प्रति किलो होती, जी आता ९७,३०० रुपयांपर्यंत पोहोचली आहे. म्हणजेच तीन महिन्यांत ११,२८३ रुपयांची वाढ झाली आहे.
शहरानुसार फरक
देशातील वेगवेगळ्या शहरांमध्ये सोन्याचे दर वेगवेगळे आहेत. राजधानी दिल्लीमध्ये २२ कॅरेट सोन्याचा १० ग्रॅमचा दर ८५,७५० रुपये असून, २४ कॅरेट शुद्ध सोन्यासाठी तो ९३,५३० रुपये आहे.
आर्थिक राजधानी मुंबईसह कोलकाता आणि चेन्नई या मेट्रो शहरांमध्ये २२ कॅरेट सोन्याचा दर ८५,६०० रुपये तर २४ कॅरेट सोन्यासाठी ९३,३८० रुपये इतका आहे. याउलट, मध्य भारतातील भोपाळमध्ये हा दर थोडा अधिक असून, २२ कॅरेट साठी ८५,६५० रुपये आणि २४ कॅरेट साठी ९३,४३० रुपये आहे.
विविध शहरांमधील या दरातील फरक प्रामुख्याने स्थानिक कर, वाहतूक खर्च, स्थानिक मागणी आणि पुरवठा यांच्या समतोलावर अवलंबून आहे. याशिवाय, प्रत्येक राज्यातील व्हॅट आणि जीएसटीचे वेगवेगळे दरही दरातील फरकासाठी जबाबदार आहेत.
किंमतवाढीची कारणमीमांसा
सोन्याच्या वाढत्या किमतीमागे अनेक महत्त्वपूर्ण घटक कारणीभूत आहेत:
१. जागतिक भू-राजकीय तणाव: अमेरिकेच्या अंतर्गत राजकारणातील अनिश्चितता आणि जागतिक स्तरावरील संघर्षामुळे गुंतवणूकदार अधिकाधिक सुरक्षित गुंतवणुकीकडे वळत आहेत. परंपरेने, अशा अनिश्चित काळात सोने हे सर्वात सुरक्षित गुंतवणूक माध्यम मानले जाते.
२. रुपयाचे अवमूल्यन: डॉलरच्या तुलनेत भारतीय रुपयाचे मूल्य घसरल्यामुळे आयात खर्च वाढला आहे. भारत हा जगातील सर्वाधिक सोने आयात करणारा देश असल्याने, रुपयाचे अवमूल्यन थेट सोन्याच्या स्थानिक किमतीवर परिणाम करते.
३. शेअर बाजारातील अस्थिरता: गेल्या काही महिन्यांत भारतीय शेअर बाजारात मोठ्या चढउतारा होत आहेत. बाजारातील या अस्थिरतेमुळे अनेक गुंतवणूकदार आपली मालमत्ता सुरक्षित ठिकाणी ठेवण्यासाठी सोन्याकडे वळत आहेत.
४. वाढती महागाई: जागतिक स्तरावर वाढत असलेल्या महागाईच्या दरामुळे सोन्याची मागणी वाढली आहे. महागाईपासून सुरक्षेसाठी सोने हे एक चांगले साधन मानले जाते.
५. केंद्रीय बँकांची खरेदी: जागतिक स्तरावर अनेक देशांच्या केंद्रीय बँका आपल्या परकीय चलन साठ्यात सोन्याचे प्रमाण वाढवत आहेत, ज्यामुळे जागतिक बाजारपेठेत सोन्याची मागणी वाढली आहे.
तज्ज्ञ काय म्हणतात?
अग्रगण्य बाजारपेठ विश्लेषक आणि केडिया अॅडव्हायझरीचे संचालक अजय केडिया यांच्या मते, “सध्याची बाजारपेठेतील परिस्थिती पाहता, २०२५ च्या अखेरपर्यंत सोन्याचा दर ९४,००० रुपयांच्या पुढे जाण्याची दाट शक्यता आहे. जागतिक अनिश्चितता आणि मध्यवर्ती बँकांच्या वाढत्या सोने साठवणीमुळे सोन्याचा भाव आणखी काही महिने वाढत राहील.”
दुसरीकडे, एचडीएफसी सिक्युरिटीजचे कमोडिटी आणि करन्सी प्रमुख अनुज गुप्ता यांच्या मते, “सोन्याची उसळी कायम राहण्याची शक्यता असली तरी, चांदीसाठीही उज्ज्वल भविष्य आहे. वर्षाच्या अखेरीपर्यंत चांदीचा दर १ लाख ८ हजार रुपयांपर्यंत पोहोचू शकतो. विशेषत: जर औद्योगिक क्षेत्रात चांदीची मागणी वाढली, तर या किमतीवरही पोहोचणे शक्य आहे.”
ग्राहकांनो सावधान!
सोन्याच्या वाढत्या किमतींमुळे बाजारात भेसळयुक्त सोन्याची संख्याही वाढू शकते. त्यामुळे सोन्याची खरेदी करताना ग्राहकांनी विशेष सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. विशेषज्ञांचा सल्ला आहे की ग्राहकांनी फक्त भारतीय मानक ब्युरो (BIS) प्रमाणित हॉलमार्क असलेलेच सोने खरेदी करावे.
सध्याच्या BIS हॉलमार्किंग पद्धतीमध्ये ६ अंकी हॉलमार्क युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (HUID) दिला जातो, जो प्रत्येक दागिन्यासाठी अनन्य असतो आणि त्याच्या शुद्धतेची खात्री देतो. हा क्रमांक अल्फान्यूमेरिक स्वरूपात असतो आणि सोन्याचे किती कॅरेट आहे हे स्पष्टपणे दर्शवतो. भविष्यात कोणतेही आर्थिक नुकसान टाळण्यासाठी केवळ प्रमाणित आणि हॉलमार्क असलेले सोने खरेदी करण्याचा सल्ला विशेषज्ञ देत आहेत.
दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी योग्य काळ?
सोन्याची वाढती किंमत पाहता, अनेक गुंतवणूकदार आणि सामान्य नागरिकांच्या मनात एकच प्रश्न आहे – आता सोन्यात गुंतवणूक करावी की नाही?
वित्तीय सल्लागार सोनाली पाटील यांच्या मते, “सध्याचे दर ऐतिहासिक उच्चांकावर असले, तरी दीर्घकालीन गुंतवणुकीच्या दृष्टीकोनातून सोने आजही एक चांगला पर्याय आहे. मात्र, अल्पकालीन नफ्यासाठी सध्याच्या उच्च दरांवर खरेदी करणे धोकादायक ठरू शकते. सोन्यातील गुंतवणूक ही आपल्या एकूण गुंतवणूक विभाजनाचा एक भाग असावी, पूर्ण गुंतवणूक नव्हे.”
सोन्याच्या किमतीचा भविष्यातील आलेख अनेक घटकांवर अवलंबून आहे. अमेरिकेतील व्याजदराचे धोरण, जागतिक अर्थव्यवस्थेची स्थिती, भारतीय रुपयाचे डॉलरच्या तुलनेतील मूल्य आणि अंतर्राष्ट्रीय राजकीय घडामोडी यांचा सोन्याच्या किमतीवर मोठा प्रभाव पडू शकतो.
तज्ज्ञांचे अंदाज आणि सध्याचे आंतरराष्ट्रीय वातावरण पाहता, काही महिन्यांत सोन्याची किंमत आणखी वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. मात्र, वाढत्या किमतींसोबतच उतार-चढावही वाढू शकतात, त्यामुळे लघुकालीन गुंतवणूकदारांना अधिक सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
आर्थिक विश्लेषक रोहित सिंघल म्हणतात, “२०२५ मध्ये सोन्याचा भाव हा केवळ आर्थिक घटकांवरच अवलंबून नाही, तर जागतिक राजकारण आणि तंत्रज्ञानातील बदलांवरही अवलंबून आहे. डिजिटल चलन आणि क्रिप्टोकरन्सीचा वाढता प्रभाव, तसेच शाश्वत उर्जा क्षेत्रातील प्रगती यांचा सोन्याच्या भविष्यातील किमतीवर कसा परिणाम होईल, हे पाहणे महत्त्वाचे आहे.”
सोन्याच्या नव्या विक्रमी किमतीकडे केवळ गुंतवणुकीच्या संधी म्हणून न पाहता, जागतिक अर्थव्यवस्थेतील बदलत्या समीकरणांचे प्रतिबिंब म्हणून पाहणे आवश्यक आहे. प्राचीन काळापासून भारतीय संस्कृतीमध्ये सोन्याला विशेष स्थान राहिले आहे, आणि आजही आर्थिक अनिश्चितेच्या काळात सोने हे सुरक्षेचे प्रतीक म्हणून अबाधित आहे.
वाढत्या किंमतींमुळे सामान्य नागरिकांसाठी सोने खरेदी करणे आव्हानात्मक होत असले, तरी त्याचे सांस्कृतिक आणि आर्थिक महत्व कमी झालेले नाही. येत्या काळात सोन्याच्या किमतींमध्ये आणखी काय बदल होतात, याकडे संपूर्ण अर्थवर्तुळाचे लक्ष लागले आहे.