Jeevan Jyoti Insurance Scheme भारत सरकारने सामान्य नागरिकांच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी अनेक महत्वपूर्ण योजना सुरू केल्या आहेत. त्यापैकी एक महत्वाची योजना म्हणजे प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना (पीएमजेजेबीवाय). 9 मे 2015 रोजी सुरू करण्यात आलेली ही योजना विशेषतः मध्यम आणि निम्न उत्पन्न गटातील लोकांसाठी एक आशादायक पाऊल ठरली आहे.
या योजनेचे सर्वात आकर्षक वैशिष्ट्य म्हणजे अत्यंत कमी प्रिमियममध्ये मिळणारे विमा संरक्षण. वार्षिक केवळ 436 रुपयांमध्ये दोन लाख रुपयांचे विमा कवर मिळते, जे कुटुंबाच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी एक मजबूत पाठबळ ठरू शकते. विशेष म्हणजे, या योजनेत सहभागी होण्यासाठी कोणतीही वैद्यकीय तपासणी करण्याची आवश्यकता नाही, जे अनेक पारंपरिक विमा योजनांमध्ये बंधनकारक असते.
पात्रता निकषांबाबत बोलायचे झाल्यास, 18 ते 50 वयोगटातील कोणतीही व्यक्ती या योजनेत सहभागी होऊ शकते. मात्र, योजनेचे कवर 55 वर्षांपर्यंतच मिळते. योजनेत सहभागी होण्यासाठी बँक किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये खाते असणे आवश्यक आहे. प्रिमियमची रक्कम थेट खात्यातून कपात होण्यासाठी ऑटो-डेबिट सुविधेला संमती देणे गरजेचे असते.
Also Read:
किसानों को मिलने लगे हैं फार्मर आईडी नंबर, ऐसे चेक करें अपना आईडी स्टेटस Farmer ID numbers
योजनेचे आणखी एक महत्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची लवचिकता. लाभार्थी कधीही योजनेत सामील होऊ शकतो किंवा योजनेतून बाहेर पडू शकतो. प्रत्येक वर्षी 1 जूनला योजनेचे नूतनीकरण होते. जर एखाद्या वर्षी प्रिमियम भरला नाही, तर विमा संरक्षण संपुष्टात येते. मात्र, पुन्हा कधीही योजनेत सामील होता येते.
विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर त्याच्या कुटुंबाला दोन लाख रुपयांची रक्कम मिळते. महत्वाचे म्हणजे, हा लाभ नैसर्गिक मृत्यू किंवा अपघाती मृत्यू या दोन्ही परिस्थितींमध्ये मिळतो. मात्र, एकाच व्यक्तीने अनेक बँकांमधून विमा घेतला असला, तरी लाभार्थ्यांना केवळ दोन लाख रुपयेच मिळतात.
योजनेत सहभागी होण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये आधार कार्ड, बँक पासबुक (आधार लिंक असलेले), मतदान कार्ड किंवा पॅन कार्ड, आधार-लिंक मोबाईल नंबर आणि पासपोर्ट फोटो यांचा समावेश होतो. अर्ज करण्याच्या दोन पद्धती आहेत – ऑनलाइन आणि ऑफलाइन. ऑनलाइन अर्जासाठी इंटरनेट बँकिंग किंवा मोबाइल बँकिंग सुविधा आवश्यक आहे, तर ऑफलाइन अर्जासाठी नजीकच्या बँक शाखेला भेट देऊन आवश्यक फॉर्म भरावा लागतो.
काही महत्वाच्या मर्यादाही लक्षात घेणे आवश्यक आहे. 55 वर्षे पूर्ण झालेल्या व्यक्ती, बंद झालेले बँक खाते असलेल्या व्यक्ती, अपुरी खाते शिल्लक असलेल्या व्यक्ती किंवा एकापेक्षा जास्त बँक खात्यांमधून योजनेसाठी अर्ज केलेल्या व्यक्तींना योजनेचा लाभ मिळू शकत नाही.
योजनेचा आणखी एक फायदा म्हणजे आयकर कायद्याच्या कलम 80सी अंतर्गत मिळणारी कर सवलत. प्रिमियमची रक्कम कर कपातीसाठी पात्र असते. योजनेचा अर्ज विविध भारतीय भाषांमध्ये उपलब्ध आहे, ज्यामुळे भाषिक अडथळा येत नाही.
प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना ही सर्वसामान्य नागरिकांसाठी एक वरदान ठरली आहे. अल्प प्रिमियम, सोपी प्रक्रिया, वैद्यकीय तपासणीची अनावश्यकता आणि मोठे विमा कवर या वैशिष्ट्यांमुळे ही योजना विशेषतः मध्यम आणि निम्न उत्पन्न गटातील लोकांसाठी आकर्षक पर्याय बनली आहे. कुटुंबाच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी ही योजना एक महत्वपूर्ण साधन ठरू शकते.
योजनेची यशस्विता लक्षात घेता, सरकारने या योजनेचा विस्तार केला असून, आता पोस्ट ऑफिसमधूनही योजनेचा लाभ घेता येतो. योजनेची व्याप्ती वाढवण्यासाठी आणि अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी सरकार सातत्याने प्रयत्नशील आहे.